Gọi tên tháng Tư
Cứ đến tháng Tư là cả nhà tôi rộn rã, lâng lâng cảm xúc như ngày Tết Nguyên đán. Như có một năng lực siêu nhiên thúc giục, chúng tôi lại nghĩ về lịch sử, về sự kiện đất nước thống nhất, về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình. Niềm vui reo như nhạc của Trịnh Công Sơn viết: “Rừng núi loan tin đến mọi miền. Gió hòa bình bay về muôn hướng.
Ngày vui con nước trôi nhanh…”.
Tranh của VĂN NGUYỄN
Đầu tháng Tư thôi, ông nội tôi đã kêu con cháu đi mua lá cờ Tổ quốc mới. Phải ngoan ngoãn vâng lời thôi, vì cố giải thích thì ông giận, rồi càm ràm: “Cha mẹ tụi bây! Chấm dứt chiến tranh, không còn bom rơi đạn nổ, Nam Bắc một nhà… Có ngày hôm nay hòa bình, no ấm, vui vẻ không phải là tự nhiên. Treo lá cờ mới cho lòng mình thêm tinh khôi, cứ đi mua cho ông!”. Vậy là chúng tôi phải làm theo lời ông. Càng lớn lên, ông càng ít nhắc, mà chúng tôi cũng thấy quen và thích cái lệ này của gia đình.
Những ngày tháng Tư, ông nội đi nhiều nơi, nói nhiều hơn. Đôi chân già nua chai sần từng hiên ngang trên mọi chiến trường giờ run rẩy, yếu đuối, phải nhờ chiếc gậy làm bạn. Nhưng ông chẳng chùn bước, nhất định phải đến các buổi họp cựu chiến binh, đồng đội năm xưa. Có năm, ông rủ rê cả hội cựu chiến binh về nhà để làm tiệc, nhâm nhi tách trà, ly rượu rồi rôm rả nhắc về thời trai trẻ.
Bao giờ cũng vậy, cứ sống lại những giây phút oanh liệt một thời là ông mang những kỷ vật chiến tranh cất trong tủ cho mọi người xem. Có một bức ảnh mà ông chụp cùng đồng đội được ép nhựa cẩn thận, cất trong chiếc hộp gỗ kỹ càng. Bức ảnh hiếm hoi, dù hơn 40 năm trôi qua vẫn không nhòe. Cầm trên tay bức ảnh, môi run run nhắc về những người ngã xuống, cả hội lặng đi giây lát như là cách để tưởng nhớ. Chúng tôi ngồi vây quanh cảm thấy kính trọng, thán phục vô cùng!
Tháng Tư, vào những buổi cơm, buổi sinh hoạt ấm cúng có mặt đầy đủ con cháu là ông say sưa kể về những chiến công hào hùng của quân, dân Việt Nam: Những anh hùng đã ngã xuống vì độc lập, tự do; những thiếu niên dũng cảm vì Tổ quốc; những bà mẹ Việt Nam anh hùng đào hầm nuôi giấu bộ đội... Thật ra ngày thường ông vẫn nói, vẫn kể như một ông giáo giảng bài. Nhưng vào tháng Tư, đúng hoàn cảnh, đúng không gian sôi nổi, đã khiến lòng ông háo hức, nôn nao, thúc giục nên nhớ rất nhiều chuyện thú vị.
Cũng nhờ ông mà chúng tôi hiểu biết thêm nhiều điều trân quý về lịch sử nước nhà. Những chi tiết tưởng chừng như nhỏ nhặt nhưng lại là một chất kết dính quan trọng giúp cho lịch sử có một bức tranh toàn diện, đầy đủ. Ông là nhân chứng sống, từng tham gia nhiều trận đánh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước nên những gì ông nói rất chân thật. Ông nói một cách say mê, hào hùng, cứ y như không gian hiện tại đang là chiến trường khốc liệt. Điều đó càng làm cho tôi thấy hãnh diện vì ông.
Tháng Tư nữa lại về trong sự hân hoan của gia đình tôi. Không để ông nhắc, chúng tôi, những đứa cháu rất rõ tâm lý ông đã vội vàng đi mua những thứ ông cần. Ông mỉm cười với vẻ mãn nguyện. Và vui sướng hơn khi mẹ tặng cho ông một bộ đồ bộ đội mới để tiện đi hội họp. Mẹ phải cất công nhờ nhiều nơi mới có người may được loại y phục này. Ông lặng lẽ cất bộ đồ sờn cũ vào tủ (của người bạn tặng), mặc thử đồ mới, ngắm nghía hồi lâu trong gương như cậu trai trẻ đôi mươi. Những lúc ấy, tôi hiểu ông đang hồi tưởng về ký ức vàng son của mình.
NGUYỄN THANH VŨ