KỶ NIỆM 60 NĂM NGÀY MỞ ÐƯỜNG HỒ CHÍ MINH - NGÀY TRUYỀN THỐNG BỘ ÐỘI TRƯỜNG SƠN (19.5.1959 - 19.5.2019):
Huyền thoại đường Trường Sơn
Ngày 16.5, tại TP Quy Nhơn, Ban Liên lạc truyền thống Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh tỉnh đã tổ chức gặp mặt kỷ niệm 60 năm Ngày mở đường Hồ Chí Minh, Ngày truyền thống bộ đội Trường Sơn (19.5.1959 - 19.5.2019). Những người lính Trường Sơn can trường năm xưa đã gặp nhau, ôn lại vô vàn kỷ niệm khó phai về con đường đẹp nhất của tuổi trẻ.
Đường Trường Sơn huyền thoại. Ảnh tư liệu
Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước
Ngày 19.5.1959, Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương chính thức giao nhiệm vụ cho “Đoàn công tác quân sự đặc biệt” mở đường Trường Sơn chi viện cho chiến trường miền Nam. Ra đời tháng 5.1959, Đoàn được mang phiên hiệu Đoàn 559. Và ngày 19.5.1959 cũng trở thành ngày truyền thống của Đoàn 559 - ngày truyền thống của bộ đội Trường Sơn (BĐTS) - đường Hồ Chí Minh.
“Với tinh thần “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”, BÐTS từ một đơn vị nhỏ đã trưởng thành nhanh chóng, cùng với các lực lượng khác vượt qua mọi khó khăn gian khổ, mưa bom bão đạn làm nên tuyến giao liên, giao thông huyết mạch đặc biệt quan trọng để chi viện sức người, sức của từ hậu phương lớn cho tiền tuyến lớn. Năm tháng sẽ trôi qua, nhưng đường Trường Sơn, đường Hồ Chí Minh mãi mãi là niềm tự hào và sẽ đi vào lịch sử như một kỳ tích của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước vĩ đại của dân tộc”.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh NGUYỄN PHI LONG
(Trích phát biểu tại buổi gặp mặt)
Trong 16 năm chiến đấu anh dũng, BĐTS đã tạo nên vị trí, tầm vóc lớn lao trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Trong đó, lực lượng công binh với 4 sư đoàn và 1 vạn thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến, tình nguyện làm “tường đồng, vách sắt” kiên cường bám trụ, giành giật từng thước đường “máu có thể đổ, nhưng đường không thể tắc”.
Bộ đội công binh Trường Sơn đã làm nên một hệ thống giao thông gồm: 5 trục dọc, 21 trục ngang, liên hoàn đồng bộ, với tổng chiều dài gần 20.000 km và 500 km đường sông… phục vụ vận chuyển hành quân liên tục cả hai mùa.
Đối với lực lượng bộ binh, từ những phân đội nhỏ, đã nhanh chóng phát triển thành sư đoàn, chiến đấu hàng nghìn trận, tiêu diệt và bắt sống 17.740 tên địch, giải phóng một vùng rộng lớn trên địa bàn hoạt động của tuyến chi viện chiến lược đi qua.
Lực lượng vận tải với 2 sư đoàn ô tô cơ động xứng đáng với danh hiệu “gan vàng dạ ngọc”, “còn người còn xe, còn hàng”, vận chuyển hàng triệu tấn vũ khí, đạn dược, lương thực, thực phẩm chi viện cho các hướng chiến trường. Riêng từ năm 1973 đến năm 1975 đã chở 40 vạn quân và tổ chức hành quân 25 đoàn binh khí kỹ thuật vào chiến trường, đưa 3 quân đoàn, 10 lượt sư đoàn quân chủ lực tham gia chiến dịch.
Còn lực lượng phòng không gồm 1 sư đoàn, 9 trung đoàn đã bắn rơi tại chỗ 2.455 máy bay các loại, xứng đáng với danh hiệu “Đánh giỏi, bắn trúng”, bảo vệ lực lượng vận tải chi viện cho các hướng chiến trường…
Đoàn xe vận tải hùng hậu của Quân đội Nhân dân Việt Nam trong chiến dịch Hồ Chí Minh 1975 trên đường Trường Sơn, chiến dịch cuối cùng thống nhất hai miền Nam - Bắc. Ảnh tư liệu
Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, tháng 10.1977, Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập Binh đoàn 12, Tổng Công ty Trường Sơn làm nhiệm vụ xây dựng cơ bản, xây dựng thủy lợi, thủy điện, đường giao thông trên những địa bàn trọng yếu của đất nước tại 21 tỉnh, thành phố và 5 tỉnh của nước bạn Lào. Binh đoàn 12 là đơn vị kế tục và phát huy truyền thống của BĐTS.
Gian khổ mà lạc quan, đau thương mà anh dũng
“16 năm chiến đấu anh dũng, đã có gần 20.000 BÐTS hy sinh; 32.000 người bị thương tật, hơn 10.000 người nhiễm chất độc da cam. BÐTS cũng đã vinh dự được Ðảng và Nhà nước tuyên dương “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”, và tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Sao Vàng; 82 đơn vị và 47 cá nhân được tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”.
Mở đầu cuộc trò chuyện với chúng tôi, CCB Trần Hồng (75 tuổi, phường Lê Lợi, TP Quy Nhơn), cán bộ Đại đội 21, Tiểu đoàn 60 (Đoàn 559), từng là chiến sĩ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại, đã đọc “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của nhà thơ Phạm Tiến Duật: “Không có kính không phải vì xe không có kính/Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi/Ung dung buồng lái ta ngồi/Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng…/Chỉ cần trong xe có một trái tim”. Rồi ông bảo rằng, bài thơ này là hình ảnh rất thực về thời kỳ đầy ác liệt ấy. Nhưng với những chiến sĩ lái xe Trường Sơn như ông, lúc nào cũng dũng cảm đến ngang tàng mà giản dị, yêu đời và lạc quan rất mực. Trong 3 năm (từ 1967 - 1969) thực hiện nhiệm vụ lái xe vận chuyển vũ khí, đạn dược, lương thực, thực phẩm chi viện cho các hướng chiến trường, đã có 3 lần xe ông bị cháy do bị trúng bom của địch. “Nhiệm vụ thường xuyên của tôi là lái xe vượt 120 km từ km 50 (Quảng Bình) đến ngã 3 Lùm Bùm (tỉnh Khăm Muộn, Lào) trong vòng một đêm. Có thể nói đây là “tuyến lửa” vì máy bay địch rải bom cả ngày lẫn đêm. Ấy vậy mà cũng không dập tắt được ý chí của chúng tôi vì chúng tôi luôn có niềm tin rằng cuộc chiến đấu này tất sẽ thắng lợi”, ông Hồng kể.
Gắn bó với BĐTS 21 năm, CCB Hoàng Văn Tuất (72 tuổi, phường Nguyễn Văn Cừ, TP Quy Nhơn), từng công tác tại Đại đội 3, Tiểu đoàn 39 công binh, cũng có rất nhiều kỷ niệm khi tham gia mở đường từ ngã ba La Hạp đến động Côn Tiên, thuộc tỉnh Khăm Muộn (Lào). Ông Tuất nhớ lại: “Công binh hồi ấy khổ lắm bởi chúng tôi chỉ có những công cụ rất thô sơ, có xẻng dùng xẻng, có cuốc dùng cuốc, không có gì thì dùng tay không. Chưa kể, ngày ngày còn nộp “thuế máu” cho muỗi, vắt, rồi sốt rét rừng và oằn mình dưới mưa bom bão đạn quân thù. Dù vậy, chúng tôi vẫn không nề hà gian khổ, xem cái chết nhẹ như không”.
Các CCB bộ đội Trường Sơn mừng vui trong ngày gặp mặt.
Vào BĐTS năm 1965 khi mới 18 tuổi, chàng trai trẻ Nguyễn Khắc Minh (công tác tại Đại đội 4, D3, Binh trạm 35, 36) vẫn luôn xác định rằng dù có chết chóc, đau thương nhưng sẽ không yếu mềm. Ông bày tỏ: “Có những năm tháng chúng tôi không hề có được một giấc ngủ ngon dù là ngày hay đêm. Hay có đợt chúng tôi bị kẹt tại Làng Ho (Quảng Bình) do gặp phải nước lụt mà cả tiểu đoàn hơn 500 người phải ăn củ mài, rau tàu bay, măng. Nhưng lòng chúng tôi vẫn vui, vẫn háo hức, nhiệt thành để hoàn thành nhiệm vụ”.
Đường đẹp nhất là đường ra trận
Con đường Trường Sơn huyền thoại ra đời đã 60 năm. Gặp nhau hôm nay, những CCB luôn nhắc nhau gìn giữ và phát huy truyền thống của BĐTS. Mở đầu buổi gặp mặt, ông Nguyễn Khắc Minh, Trưởng Ban Liên lạc truyền thống Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh tỉnh, bày tỏ: “Hôm nay chúng ta có mặt ở đây để kỷ niệm sự kiện 60 năm Ngày mở đường Hồ Chí Minh - con đường mà cả dân tộc đã xây dựng bằng ý chí “Dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập”.
CCB Trần Hồng kể về những ký ức hào hùng khi là chiến sĩ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại (ảnh nhỏ).
CCB Lê Mãn Châu (90 tuổi, phường Nguyễn Văn Cừ, TP Quy Nhơn) dù tuổi cao sức yếu nhưng khi nhận giấy mời dự buổi gặp mặt đã đến từ rất sớm. Gặp đồng đội cũ, ông say sưa ôn lại những kỷ niệm một thời cùng vào sinh ra tử. Còn CCB Hoàng Tiếu (75 tuổi, phường Lê Lợi, TP Quy Nhơn) chia sẻ: “Với chúng tôi, những năm tháng thanh xuân đẹp đẽ nhất chính là ở trên những cung đường đầy mưa bom bão đạn ấy. May mắn là tôi còn có mặt ở đây hôm nay để gặp lại đồng đội cũ, trong khi rất nhiều người đã vĩnh viễn nằm lại chiến trường”.
Từ TX An Nhơn xuống dự buổi gặp mặt, CCB Phan Khuyến (75 tuổi) bày tỏ: “Buổi gặp mặt hôm nay thật sự có ý nghĩa, bởi có những đồng đội sau nhiều năm thất lạc nay mới gặp lại nhau. Buổi gặp mặt đã làm sống lại một quá khứ đầy gian khổ, hy sinh nhưng cũng rất đỗi tự hào trong mỗi chúng tôi. Đối với những người lính BĐTS ngày nào, con đường đẹp nhất của tuổi trẻ là đường ra trận”.
HỒNG PHÚC